Đã có một số thành viên phản ánh tình trạng đem laptop đi sửa, khi nhận về thì thấy nhiều linh kiện bị tráo, nhãn có dấu hiệu bị tháo ra dán lại... Làm sao để tránh tình trạng này, hoặc ít ra cũng biết được máy của mình có còn nguyên vẹn không để mà đối chất trước khi đem máy về nhà?

Ngoài laptop ra, các đồ điện tử thuộc hàng "zin” như máy PDA, pocket PC, điện thoại di động... đều là "miếng mỡ trước miệng mèo”. Bạn sẽ là người thiệt thòi nếu không đủ khả năng bắt tại trận những hành vi gian dối của những thầy "lang băm” điện tử.

Bệnh viện, bác sĩ, Dr... là những từ thời thượng được nhiều nơi gán cho các trung tâm, cửa hàng, các kỹ thuật viên sửa chữa máy tính xách tay, máy nghe nhạc MP3. Trong số này, có không ít những "bác sĩ" chuyên "luộc", tráo linh kiện của khách hàng khi họ đem máy đến để sửa chữa

Phổ biến, các kỹ thuật viên sửa chữa khai thác sự mù mờ của khách hàng trong việc phân phân biệt linh kiện thứ cấp và cao cấp. Chị Hoa, có cậu con trai du học ngành lập trình ở Singapore cho biết: "Do con trai đi học xa, nên ở nhà tôi thường hay chat với con. Hôm ấy, chiếc máy tính không hoạt động, tôi đành khệ nệ vác cục CPU ra cửa hàng sửa chữa máy vi tính. Cửa hàng báo bị hỏng hệ điều hành nên phải cài đặt lại, họ yêu cầu tôi gửi lại máy sửa qua ngày hôm sau lấy…” Ba tháng sau, cậu con trai nghỉ hề về chơi, mở máy vi tính lên thì mới phát hiện nhiều linh kiện đã bị tráo".

Điều đáng nói, theo chị Hoa là dù bị tráo linh kiện nhưng nạn nhân không thể quy trách nhiệm cho nơi sửa chữa được. Bởi vì trên biên nhận họ ghi là nhận của khách hàng một CPU máy vi tính Intel tốc độ 2,4 Ghz, bộ nhớ 1G, card đồ hoạ 256MB… Trong thực tế, cũng là CPU Intel 2.4 Ghz nhưng trong dòng sản phẩm này của Intel có hai loại: Một loại là Pentium và loại kia là Celeron. Giá tiền của hai sản phẩm này lại chênh lệch đến gần 100 USD. Ở phần bộ nhớ 1GB, máy của chị Hoa được cậu con trai trang bị một cặp bộ nhớ đắt tiền mang tên crucial Ram (một loại hàng hiệu dành cho máy vi tính) với giá trị gần 200 USD thì thợ đã tráo bên trong máy cũng là một bộ ram thông thường được bán trên thị trường với giá chưa đến 50 USD.  Món thứ ba là card đồ hoạ cũng bị "phù phép” thành dòng thứ cấp do điểm khác biệt giữa sản phẩm chip cao cấp và thứ cấp không căn cứ vào bộ nhớ 256MB Ram mà giá thành được quy định bởi chip xử lí card đồ hoạ như: Geforce 6600, 7300GT hoặc 8800GTS… và chênh lệch của chip xử lí 6600 và 8800GTS là 220 USD mặc dù bộ nhớ giống nhau đều là 256MB.

Anh Nam, một kỹ thuật viên sửa chữa máy vi tính của công ty H.L tiết lộ: "Một kỹ thuật tráo đồ chuyên nghiệp sẽ   vừa kiểm tra máy vừa trò chuyện với khách để ước lượng trình độ tin học của khách hàng. Sau đó họ sẽ cố ý ghi vắn tắt những nội dung lập lờ trong biên nhận khi nhận máy của khách. Trong trường hợp bị khách hàng phát hiện khiếu nại thì có một lý do luôn được sử dụng là:  do sửa chữa nhiều quá, linh kiện lắp ráp lộn… thành thật xin lỗi! Còn nếu sự việc đã qua thời gian khá lâu thì câu nói "không nhớ rõ được sử dụng”.

Từ thực tế này, một số cửa hàng, trung tâm chuyên nghiệp đã tìm cách bảo vệ khách hàng, và cũng là bảo vệ uy tín của mình bằng cách buộc kỹ thuật viên yêu cầu khách hàng dùng bút lông khó tẩy xóa ký lên những linh kiện thiết bị rời trên máy vi tính. Nhờ vậy  đảm bảo kỹ thuật viên không thể tự ý tráo đổi linh kiện của khách hàng. Và đây cũng là cách những người có nhu cầu mang máy vi tính đến những điểm sửa chữa cần áp dụng để tránh trường hợp bị tráo linh kiện.

CPU dòng Duo có thể trở thành Celeron trong tích tắc, các loại chip thuộc loại hiếm trên bo mạch chủ, RAM, ổ CD, DVD... đều có khả năng bị tráo. Nếu không có gì để thay đổi, nhiều thợ còn phá cho hỏng máy để làm tiền khách hàng.

Anh Bùi Phước Thái, quận 3, TP HCM, từng làm nhân viên kỹ thuật ở một cửa hàng sửa chữa máy tính cho biết, một trong những chiêu phổ biến nhất dùng để lừa sự cảnh giác của khách hàng là thái độ tận tình quá mức của nhân viên hướng dẫn. Khi nhận máy và trả máy họ luôn hướng khách hàng tập trung vào những công việc như xác nhận tem, mác, rồi để khách yên tâm họ sẵn sàng ký tên mình lên các tem mác đó.

"Tất cả điều này chỉ làm cho khách hàng yên tâm và dĩ nhiên thiếu thận trọng. Đến khi đem máy về kiểm tra thì linh kiện đã bị luộc, chỉ còn vỏ bên ngoài và chữ ký đôi khi là giả mạo", anh Thái nói.

Theo anh Trần Văn Hậu, thợ sửa máy tính tại quận 7, TP HCM, những loại tem bảo hành được dán trên linh kiện máy tính thường được cấu tạo dễ bị rách nếu có tác động mạnh. Và nhãn mác luôn có độ dày nhất định vì vậy nếu gỡ ra để dán lại sẽ có nhiều dấu nhăn. Tuy nhiên, khi một vài thợ dùng máy sấy để lột những lớp tem này ra thì khó có thể nhận biết được.

RAM (bộ nhớ) là loại linh kiện dễ tráo nhất vì cấu tạo đơn giản. Nhiều khách yêu cầu ký tên lên chip cho ăn chắc, nhưng điều này là vô nghĩa bởi thợ tráo luôn cả thành phần. "Thương hiệu bộ nhớ có rất nhiều nhưng đa phần đều gắn những chip phổ biến, dễ thay", anh Hậu cho hay.

LCD thường bị đổi dây truyền tín hiệu hình ảnh (VGA) hoặc mạnh tay hơn thì cả phần gương màn hình cũng sẽ bị thay. Nếu gặp trường hợp này khổ chủ sẽ phải mất khoảng từ 15 đến 35 USD cho cáp và thay lại màn hình từ 70 đến 200 USD.

Cáp VGA chạy dài ở mặt sau LCD, luôn được cố định bằng băng dính. Vì vậy, khi lột ra, nó rất dễ để lại dấu vết. Trong khi đó, nếu khi sửa laptop bạn lại được báo hỏng những bộ phận không liên quan tới màn hình thì những dấu hiệu này là điều chắc chắn bạn đã "gặp nạn".

Một số linh kiện tương tự nếu chỉ tin tưởng vào tem dán hay nhãn mác sẽ rất dễ bị lừa: pin laptop, card wireless, card giao tiếp Bluetooth hay hồng ngoại, CPU, ổ CD, DVD...

Ổ đĩa cứng (HDD) cũng là một trong những thứ bị có thể tráo nhanh nhất. Hầu hết các loại HDD trên thị trường đều có lớp nhãn mác dày và rất dễ lột ra. Vì vậy, thợ chỉ cần thay mác sao cho phù hợp với dung lượng ổ ban đầu của khách.

Theo anh Hậu thì các danh sách HDD dễ lột mặt nhất lần lượt từ dễ đến khó có: Seagate, Maxtor, Samsung, Fujitsu... Hãng Hitachi thì khả năng này bị loại trừ rất nhiều do những mẫu đời mới có tráng lớp thiếc nên khi đã lột ra thì không thể dán lại được.

Bên cạnh những chiêu bài để có thể trộm đồ, nhiều tay thợ còn ác ý hơn khi phá hỏng một số linh kiện để buộc khách hàng phải sửa máy. Một số nơi dùng dao lam để rạch chân "chip cầu bắc" hay "chip cầu nam". Đây là hai chip quan trọng nhất trên bo mạch chính. Vì nó dùng công nghệ dán chip mà không phải theo phương thức hàn thông thường nên khi hỏng sẽ rất khó thay.

Lỗi này vô cùng khó phát hiện ngay cả đối với một kỹ thuật viên chuyên nghiệp. Nhiều thợ còn dùng cả cách thay đổi trật tự IC, đảo chiều... làm cho khách nếu có đem đi nhiều thợ khác cũng không thể nào biết cách sửa. Khổ chủ chỉ còn nước quay trở lại nơi ban đầu và chịu một cái giá cắt cổ để máy trở lại bình thường.

"Một số ít cửa hàng cũng lợi dụng chiêu này để đánh bóng tên tuổi của mình. Khách hàng không biết lại nghĩ rằng khả năng tay nghề ở những nơi này cao hơn nên mới có thể sửa được hỏng hóc của máy mình", anh Nguyễn Văn Tín, kỹ thuật viên IT lâu năm ở quận Thủ Đức, TP HCM cho biết.

Một thợ khác còn tiết lộ, nhiều mánh khuyến mãi hiện nay rất nguy hiểm như việc kiểm tra laptop, PC không tốn 1 xu, xử lý sự cố hay kiểm tra sức khỏe PC miễn phí... Đây cũng là dịp thuận tiện để các thợ "phù phép" để máy đang lành thành bệnh, "tiền không mất nhưng tật cũng mang".

Nhiều chuyên gia khuyên rằng, ngoài những dấu hiệu nhận biết bị lừa, khách hàng tốt nhất nên áp dụng biện pháp đề phòng. Nếu có máy tính để bàn hay laptop hỏng thì nên nhờ người thân có kinh nghiệm kiểm tra giúp. Sau khi được nhân viên kiểm tra báo hỏng thứ gì thì tốt nhất chỉ nên để lại cửa hàng linh kiện đó thôi, còn tất cả nên đem về.

Vì tất cả các loại thiết bị từ nhỏ đến lớn đều có số serie, bạn nên kiên nhẫn làm dấu hoặc ghi lại số seri của toàn bộ các thành phần có trong máy trước mặt nhân viên kiểm tra máy.

Dưới đây là hình ảnh tang vật của một số trường hợp bị tráo đổi linh kiện. Ký hiệu màu đỏ là thiết bị đã bị đã bị tráo đổi, cố tình làm đảo ngược trật tự... Ký hiệu màu xanh là lúc chưa bị 'luộc":

Bo mạch chính của chip bị gỡ, đảo chiều.

Nhãn mác tráo qua RAM khác nên bị nhăn gấp.

Tráo tem card wireless để lại vết dơ do chạm tay trực tiếp.

Cáp VGA laptop đã tráo bị hỏng chân so với cáp nguyên bản.

Pin laptop bị tráo và pin gốc.

CPU bị lột tem so với nguyên bản.